Serbia është humbësi më i madh ekonomik i luftërave në territorin e ish-Jugosllavisë, shkruan në një analizë të gjerë në portali kroat “Index.hr”.
Nëse përjashtojmë “operacionet speciale” ruse në Gjeorgji, Ukrainë dhe Çeçeni, i vetmi vend që ka zhvilluar luftëra aktive në Evropë në 30 vitet e fundit është Serbia, shkruan “Index”.
Kosovë, Bosnje dhe Kroaci – Serbia ka luftuar shumë në një periudhë relativisht të shkurtër historike dhe, duke gjykuar nga deklaratat e politikanëve të saj, do të dëshironte të bënte më shumë luftëra dhe krime seç ka bërë.
Por Serbia pagoi shtrenjtë për të gjitha ato luftëra, jo aq me kosto të drejtpërdrejta ushtarake sesa me pengesa ekonomike. Edhe pse asnjë vend nuk përfitoi nga luftërat në territorin e ish-Jugosllavisë, Serbia, si nismëtare e atyre luftërave, pagoi ndoshta çmimin më të lartë, duke folur thjesht nga pikëpamja ekonomike.
Kjo mund të vërtetohet lehtësisht duke krahasuar zhvillimin relativ të Serbisë në raport me Kroacinë gjatë Jugosllavisë, në vitet e pasluftës dhe sot. Rezultati është i qartë: përmes luftërave të viteve ’90, Serbia e dënoi veten me rrënim ekonomik dhe distancim nga niveli i zhvillimit ekonomik të Kroacisë.
Edhe në Jugosllavi Serbia ishte më pak e zhvilluar se Kroacia, por diferenca ishte shumë më e vogël se sot. Edhe atëherë është rritur me kalimin e kohës, kur është fjala për Serbinë. Të dhënat statistikore nga Jugosllavia shikonin Serbinë dhe Vojvodinën veç e veç, por kjo është edhe e dobishme për analizë sepse zhvillimi i Vojvodinës dhe Serbisë në Jugosllavi u zhvillua krejt ndryshe.
Në vitin 1952, viti i parë i matjes serioze të produktit kombëtar në Jugosllavi, Kroacia ishte 19 për qind më e zhvilluar se Serbia dhe 36 për qind më e zhvilluar se Vojvodina. Kjo do të thotë se Serbia ka pasur një produkt social më të lartë për banor se Vojvodina. Kroacia arriti PBB për frymë prej 4,047 dinarë, Serbia 3,422 dinarë dhe Vojvodina 3,005 dinarë.
Të dhënat janë nga Vjetari Statistikor i Jugosllavisë 1918 – 1988, dhe meqenëse dinari ishte valutë e paqëndrueshme, të cilës i shtoheshin dhe zbriteshin njësitë, ato janë të shënuara në çmime nga viti 1972.
Tashmë në vitin 1962, kjo ndryshoi dhe Vojvodina u bë më e zhvilluar se Serbia. Në atë vit, produkti kombëtar për banor i Kroacisë ishte 24 për qind më i lartë se produkti kombëtar i Serbisë dhe 21 për qind më i lartë se ai kombëtar i Vojvodinës: Kroacia 8,358 dinarë, Serbia 6,714 dinarë, Vojvodina 7,356 dinarë.
Dhjetë vjet më vonë, ndryshimi ishte edhe më i madh. Kroacia arriti 31 për qind PBB për frymë më të lartë se Serbia, por Vojvodina vazhdon të arrijë Kroacinë pasi ka kaluar Serbinë, kështu që PBB-ja e Kroacisë është vetëm 12 për qind më e lartë.
Serbia u rikuperua pak deri në vitin 1982, kur PBB-ja për frymë e Kroacisë ishte 27 përqind më e lartë se ajo e Kroacisë dhe Vojvodina vazhdoi të reduktonte diferencën. Pothuajse u barazua dhe produkti kombëtar për banorë të Kroacisë atë vit ishte vetëm 5 për qind më i lartë.
Në vitet tetëdhjetë të shekullit të kaluar, ekonomia e Jugosllavisë ngeci, kështu që rritja e produktit kombëtar nga viti 1982 deri në vitin 1987 ishte e parëndësishme. Por edhe ajo rritje e vogël ishte më e madhe në Kroaci sesa në Serbi, kështu që diferenca u rrit në 29 për qind produkt social më të lartë për banor në Kroaci sesa në Serbi. Vojvodina madje pati një rënie të lehtë.
Prandaj, mund të konkludojmë se mesatarisht, gjatë Jugosllavisë, Kroacia ishte rreth 20 deri në 30 për qind më e zhvilluar se Serbia, dhe në fund vetëm rreth 10 për qind më e zhvilluar se Vojvodina. Nëse kombinohen të dhënat e Vojvodinës dhe Serbisë, mund të flasim për 15-20 për qind zhvillim më të lartë të Kroacisë gjatë Jugosllavisë.
Në fillim të viteve ’90, luftërat vazhduan në Kroaci dhe Bosnjë e Hercegovinë, me mbështetjen e drejtpërdrejtë të Serbisë. Pjesa më e madhe e Bosnjë-Hercegovinës u pushtua dhe u shkatërrua, si dhe një e treta e Kroacisë. Por të dhënat për zhvillimin ekonomik afër fundit të luftës, në vitin 1995, janë befasuese. Jo vetëm që Kroacia, me gjithë pushtimin e një të tretës së territorit dhe shkatërrimin e luftës, nuk u zmbraps dhe nuk u bë më pak e zhvilluar se Serbia, por ndodhi krejt e kundërta.
Të dhënat e Bankës Botërore tregojnë se në vitin 1995, produkti i brendshëm bruto (PBB) i Kroacisë për frymë ishte 4,917 dollarë, më shumë se dyfishi (123 përqind) se PBB-ja e Serbisë për frymë, e cila ishte 2,208 dollarë. Rezulton se Serbia humbi shumë më tepër ekonomikisht në luftë, edhe pse lufta u zhvillua në territorin e Kroacisë.
Inflacioni ishte i shfrenuar në Kroaci dhe Serbi gjatë viteve të luftës të viteve 1990, por tashmë në vitin 1994 situata në Kroaci u vu nën kontroll me futjen e kunës. Në vitin 1995, inflacioni në Kroaci ra në 4 për qind në vit, ndërsa në Serbi ishte më i lartë se 80 për qind. Deri në vitin 2003, Serbia kishte probleme me një normë inflacioni dyshifror, ndërsa Kroacia e uli atë në më pak se 5 përqind në 1995.
Për shkak të sanksioneve, luftës, krimit, korrupsionit, inflacionit, luftës në Kosovë, bombardimeve të NATO-s dhe problemeve të tjera, produkti i brendshëm bruto (PBB) për banorë të Serbisë ra në mënyrë drastike deri në vitin 2000, në vetëm 915 dollarë. Kroacia ra pak, në 4,887 dollarë, 434 për qind më shumë se Serbia.
Deri në vitin 2008 dhe fillimi i krizës, PBB për frymë në Kroaci u rrit në 16,416 dollarë dhe në Serbi në 7,101 dollarë.
Deri në vitin 2015, diferenca po zvogëlohet, kryesisht për shkak të politikës katastrofike ekonomike të zbatuar nga Kroacia gjatë krizës, përkatësisht futjes së taksave të reja, rritjes së taksave ekzistuese, huamarrjeve masive, pushimeve masive nga puna në sektorin privat, ndërsa numri i punëtorëve në sektorin publik ishte i qëndrueshëm… Ndërsa shumica e vendeve dolën nga kriza në dy deri në tre vjet, Kroacisë i duheshin gjashtë. PBB-ja për frymë e Kroacisë është 113 për qind më e lartë se PBB-ja e Serbisë, e shprehur në dollarë.
